Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleneşeli bir düzen bileğildir. Ahbaplık, sosyete zarfında insanoğluın gerçekten nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak bâtınin vardır. Hak değeri dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene salmak, toplumsal dirimın gerçekleşmesini elde etmek gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin muhalifsına kabul edilmesi ve uyulması müstelzim, pekâlâ hak kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle sosyete zarfında insanoğluın iktisat ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her zaman mümkündür. “İşte hukuk, ölümlü davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir düzen, bir bütündür.” İnsan-ölümlü, ölümlü-doğa ilişkilerinin insanlığın şerik çıkarı ve huzuru bâtınin evrensel ilkelerle güvence altına hileınmasıdır. Ahbaplık, âdemiyet seviyesi bâtınin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birçok kuruntu ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, sosyete sözleşmesi, doğa ve insanoğlu olarak belirten reylerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun şerik iyiliğini elde etmek maksadıyla konulmuş olan ve amme gücüyle desteklenen kaide, gerçek ve kanunların hepsidür. Daha geniş bir teşhismıyla hukuk, adalete yönelmiş toplumsal evetşlakin düzenidir. Ahbaplık Lafız Medlulı Ahbaplık kelimesi Arabi “gerçek” kökünden hasılat ve gerçek kelimesinin çoğulu olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Fellahçda “gerçek” kelimesinin çoğulu “ilenme’kak”tır. Türk Lisan Kurumu’na bakılırsa hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım ancakü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” demeı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet demeında da kullanılır. Yöntem Medlulı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği bâtınin hala doyurucu bir teşhism yapılamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok kabul edilen teşhismı ise: “Belli bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) demetlanmış kurallar hepsidür.” Bilimsel bir disiplin olarak hukuk, kendi zarfında taban olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri mevzu düz kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile talih yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna tahsisat Temel Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku amme hukukunun çıbanlıca madun dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku özge toplumu aranjör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik talih aracılığıyla güvenceye hileınmış ve cebri yapmış oldurımlara sahip olmasıdır. Ahbaplık kuralları ölümlü davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun kadir yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla menent nitelikteki tüm durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık düzında yapmış oldurım amme gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek bâtınin kullanılır. Ahbaplık düzenini katkısızlamayı ve korumayı lakinçlayan yapmış oldurımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve manevi yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yapmış oldurımlar bu durumları hapsetmek bâtınin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapis ve kredi cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, kazanç kapatma; mevhibe hukukunda mevhibe ve gümrüksüzçılık cezaları kabil değiştirilmiş hukuk dallarında değiştirilmiş yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; şuuri bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek yahut siyasi reyleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan hukuk, umumi olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş toplumsal bir evetşlakin düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgın yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun toplumsal dirimı düzenleyip insanoğluın pasış ve güvenlik zarfında bir arada evetşamalarını katkısızlamaktır. 2. Uygulama Yarar (Toplumsal İhtiyaçların önlanması) Hukukun kılgın amacını, toplumsal gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile sosyete zarfında yaşayan insanoğluın, birbirleri ile hazırlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun yapısından meydana gelen ihtiyaçlarını muhaliflamaya çhileışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile mevlit, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek hukuk düzeni dirimın taban gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun natürel yapısına ve bundan sonra mevrut gereksinimlerine elverişli sarhoş olmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, konuşu gerçeklere bile vabestedır; konuşu yoksulluklara uymalı ve onları muhaliflamalıdır. 3. Hak Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli bir aranjman altına aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir denklik düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak doğru kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaltarak teşhismıyla türe, “bir denklik düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) sarhoş olmak üzere dü değiştirilmiş anlamda kullanılır. Hak esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet demeında kişisel bir özelliği deyimler. Kişi her zaman haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni kazandırmak uğrunda daim ve bileğaksiyonmez bir çaba gösterir. İşte bu iktisat ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile alakalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe konseptı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği ilişik biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk düzında hukuki kadir olarak kavlükarar konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Cemiyet bâtınindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini bâtınaziz kurallar tümü olarak hukuk, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve sarf etmek durumunda bulunduğuna bakılırsa, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü türe konseptı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine hükümran bulunan, nesnel ve salt bir kadir niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir sosyete düzenini bâtınerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; gerek bulunan düzeni kavzamak, gerekse onu bileğaksiyontirmeyi meşrulaştırmak bâtınin her zaman adalete çıbanvurulur. Nesnel ve yasa üstü türe hukukta muhalifmıza yerleşmiş hukuk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim hukuk demeında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, bulunan hukuk düzenlerinin namına elverişli olup olmadığı açısından bir kadir ve yorum ölçüsü olabilir. Gene bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun görüntülemek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile müspet ve menfi muhaliflıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon balans zarfında olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Normal olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem toplumsal evetşlakin uyacak, hem bile bu toplumsal dirimın pasış zarfında sürebilmesi bâtınin bir düzen görünümünü katkısızlamaya çhileışacaktır.